1- کارتل: عبارت است از توافق چند سازمان که فعالیت مشترکی را انجام می دهند و دربرخی از زمینه ها با یکدیگربه توافق می رسند، ولی دربقیه زمینه ها آزادی کامل دارند.
(میزان تولید، قیمت عرضه، قیمت خرید، میزان خرید و… از زمینه های توافقی بین آنهاست. مثال کارتل اُپک -کشور های تولیدکننده نفت- است. در رسانه ها هم ممکن است این اتفاق بیفتدکه چندشرکت رسانه ای یاکمپانی تولید فیلم باتشکیل کارتل به فعالیت بپردازند.
2- تراست: Trust به نوعی از توافق اطلاق می شود که اعضا شخصیت حقوقی خود را از دست داده و کاملا تابع هسته مرکزی خود می شوند، بنابراین در تراست اعضا جای هیچ مانوری نداشته و “تصمیم گیرنده” شرکت مادر خواهد بود.
تراست یعنی قیم، یعنی شرکت های کوچک سرپرستی خود را به شرکت بزرگی واگذار می کنند و آن شرکت بزرگ قیم این شرکت های کوچک است. درتراست ها ممکن است زمینه فعالیت مشترک یا مکمل یکدیگر باشند، بر خلاف کارتل که نوعاً زمینه فعالیت مشترک است واشتراک افقی است، مانند بنیاد مستضعفان.
تفاوت میان کارتل و تراست:
– کارتل بیشتر به منفعت های اقتصادی می اندیشد، اما تراست به منافع سیاسی نیز نظردارد.
– حیطه فعالیت کارتل بین المللی است، اما فعالیت تراست ها دربازارهای محدود معنا دارد.
– در کارتل زمینه فعالیت مشترک است؛ یعنی همه در یک زمینه فعالیت می کنند، اما درتراست زمینه فعالیت ممکن است مشترک یا مکمل باشد.
اگرهدف کارتل یا تراست ها هدایت تولید و پایین آوردن هزینه ها باشد، مفید است چرا که موجب عمومی شدن استفاده از تولیدات می شود. اما انحصار و محدود شدن ثروت در دست عده ای اندک از معایب آن است که اگر این عده قصد سوء استفاده داشته باشند به راحتی ممکن خواهدبود که نوعاً به این سمت گرایش داشته اند.