جمع گرایی (به انگلیسی: Collectivism) واژه ایست که بر نوع تعامل رفتاری بین افراد، گروهها یا اقوام مختلف اطلاق میشود که بر رفتار گروهی و تعامل گروهی استوار میشود. جمعگرایی نقطهٌ مقابل فردگرایی است. جمعگرایی بر جامعه و گروه متمرکز میشود در حالی که فردگرایی بر فرد و خواستههای شخصی او استوار است. جمعگرایی بر اساس همین گروه گرا بودن، خواستار کسب هویت از جمع و رفتار طبق الگوهای از پیش تعیین شدهٌ جمعی است و خودانگاشتهای گروهی، خودانگاشتهای فردی اعضا را به وجود میآورند. از جمله شاخصههای جوامع جمعگرا مراسم گروهی، رقصهای دسته جمعی، پدرسالاری یا پیرسالاری و.. میباشد و بهطور کل جوامع جمعگرا خشنود تر از جوامع فردگرا هستند زیرا بسیاری از اصول زندگی خود را تأیید شده در دسترس دارند و نیازی به فهم و اثبات دوبارهً آنها ندارند. در مقابل جوامع فردگرا، بر اصول فردی و چه بسا منافع فردی اهمیت میدهند و این اهمیت به هویت فردی، باعث میشود فرد بسیار تکمیل شده تر از جوامع جمعگرا بار بیاید.گروهی جمعگرایی را در ارتباط با پدیدههای «همه با هم گرایی» یا «گروهی گرایی» میدانند و «کل گرایی» این دو نظریه به صورت نوعی انسجام بسیار بالای ساختاری، آن را غیرقابل تفکیک مینماید.
اغلب پنداشته میشود آنچه در یک فرهنگ صادق است برای تک تکِ افرادِ درون آن فرهنگ نیز درست میباشد. به عبارتِ دیگر افراد درونِ یک فرهنگِ فرد گرا همگی فردگرا بوده (فرد محوری) و آنهایی که در فرهنگِ جمع گرا زندگی میکنند همگی جمع گرا هستند (جمع محوری). باید گفت که این دیدگاه همیشه صحیح نیست. تریاندیس و همکارانش (۲۰۰۱) چندین فرهنگ را مطالعه کردند و به این نتیجه رسیدند که تنها حدود % ۶۰ افرادی که در یک فرهنگِ فرد گرا زندگی میکنند فرد محور هستند. در فرهنگهای جمع گرا نیز حدود %۶۰ از افراد جمع محور بودند؛ بنابراین میتوان نتیجه گرفت که بینِ خصوصیاتِ یک فرهنگ و افراد درون فرهنگِ مزبور رابطهٔ کاملاً مستقیم وجود ندارد.
ایران بر اساس بلوکبندی منسوخ، جزو کشورهای شرقی محسوب میشد که طی آن جزو کشورهای جمعگرا (Collectivist) تقسیمبندی میشد. بیشتر جوامع شرقی جمعگرا هستند. کره جنوبی، چین و ژاپن در کنار کشورهای آمریکای لاتین از جوامع جمعگرا به شمار میروند.در فرهنگ کشورهای شرقی مثل چین ،فردگرایی مذموم شمرده می شود و تقبیح می شود .
- به طور کلی، چینی ها یک جامعه جمعی هستند و نیاز به وابستگی گروهی دارند، خواه به خانواده، مدرسه، تیم کاری یا کشور.
- چینی ها در هر زمان با ادب و نزاکت رفتار می کنند و کاری نمی کنند که باعث خجالت دیگران شود.
- افراد معمولاً احساسات خود را به خاطر منافع گروهی نادیده می گیرند. نمود این رفتار به صورت سکوت در جلسات مشاهده می شود. اگر کسی با آنچه شخص دیگری می گوید مخالف باشد، به جای مخالفت علنی، ساکت می ماند. این رفتار به شخص مقابل اعتبار می بخشد، در حالی که بحث و مخالفت ممکن است به اعتبار هر دو لطمه بزند.
صفات فرهنگ جمع گرایی
چند ویژگی مشترک فرهنگ جمع گرایی عبارتند از:
- قواعد اجتماعی بر ارتقا فرد در زمینه ازخودگذشتگی و ترجیح دادن نیازهای جامعه از نیازهای فردی متمرکز است.
- کار به عنوان یک گروه و حمایت از دیگران ضروری است.
- مردم تشویق می شوند که بهترین کارها را برای جامعه انجام دهند.
- خانواده ها و اجتماعات نقشی اساسی دارند.
- تأکید بیشتر بر اهداف مشترک بیش از کارهای فردی است.
در فرهنگ های جمع گرایانه، افراد اگر سخاوتمند، کمک کننده، قابل اعتماد و توجه به نیاز های دیگران باشند ، “خوب” قلمداد می شوند. این در تضاد با فرهنگ های فرد گرایانه است که غالباً بر خصوصیاتی مانند قاطعیت و استقلال تأکید بیشتری دارند.